سیستم جامع اتوماسیون اتوبوسرانی (سجا)

این سیستم در نهایت سعی در استفاده از کارت هوشمند بجای بلیط کاغذی و هوشمند نمودن تردد اتوبوسها در سطح شهر و همچنین مدیریتی یکپارچه بر کلیه امور مربوط به حمل و نقل مسافر دارد. با توجه به افزایش جمعیت در شهرها و همچنین افزایش آلاینده ها و ترافیک وسایل نقلیه در کلان شهرها و یا حتی در شهرهای با جمعیت متوسط، سیستمی جامع و موثر جهت مدیریت وسایل حمل و نقل عمومی به شدت مورد نیاز می باشد. مخصوصا در مورد ایران که کشوری در حال رشد می باشد و مدیران آن بصورت مداوم در حال گسترش کمی و کیفی ناوگان خود می باشند.
اکنون اتوبوسها و وسایل حمل و نقل عمومی که آسایش مسافران را از لحاظ سرما و گرما و سرعت در حمل و نقل و مخصوصا مجهز به سیستم های مدیریت الکترونیکی تامین نمایند، به شدت مورد نیاز می باشند. در سایر کشورهای دنیا سیستم های جامع مدیریت اتوبوسرانی چندین سال است که بومی شده و مورد استفاده قرار گرفته است، به نحوی که مردم برای صرفه جویی در مصرف بنزین و راحتی استفاده از این وسایل حمل و نقل عمومی، استفاده از آنرا به خوبی پذیرفته اند.

 

شرکت جهان گستر نیز با توجه به سابقه زیاد خود در اجرای سیستم های بزرگ اتوماسیون، مخصوصا در دانشگاهها و سازمانهای بزرگ، سیستمی کارامد با تکیه به ایده های خود و نیازهای اتوبوسرانی های ایران و فرهنگ مردم ایران تولید نمود. مطمئن هستیم که به کمک سجا، ناوگان اتوبوسرانی قادر خواهند بود از لحاظ کیفیت ارائه خدمات به مسافران و همچنین بحث امنیت مسافران و همچنین هزینه، به محبوبیت ممتازی دست یابد و حتی از آژانس و تاکسی نیز نزد مردم محبوب تر گردد.به عبارتی با سجا، سجایای ناوگان بیشتر می گردد.
هدف نهایی سجا، مدیریت هوشمند سیستم های اتوبوسرانی بوده، به نحوی که کلیه تصمیمات بصورت اتوماتیک و نهایت هوشمندی توسط سیستم گرفته شده و اپراتور فقط برای امور پشتیبانی نیاز خواهد بود.مانند هواپیمایی، که مدیریت پرواز آن، به سیستم اتوپایلت سپرده می شود.

این سیستم هم اکنون در اتوبوسرانی‌های کاشان، کرمان و رشت با موفقیت پیاده سازی شده است.

مزایای سیستم اتوماسیون اتوبوسرانی جهان‌گستر :

    • صرفه‌جویی در هزینه‌های سازمان اتوبوسرانی
    • تسهیل در استفاده از اتوبوس برای مسافران
    • نظارت و کنترل بهتر و تهیه آمار دقیق‌تر از مسافران
    • مدیریت و برنامه‌ریزی هر چه بهتر خطوط اتوبوسرانی

اجزای‌ مختلف سیستم

با توجه به فرآیند های گوناگون که در سازمان اتوبوسرانی مورد نیاز است سیستم جامع اتوبوسرانی با هدف پیاده سازی سخت افزاری و نرم افزاری هریک از این فرآیند ها در جهت کاهش هزینه های این سازمان و بالا بردن سرعت و دقت عملیات انجام شده‌است.فرآیندهایی نظیر صدور و ثبت تعرفه ها، مکان یابی خودروها و….که متناسب با هر فرآیند، یک زیر سیستم سخت افزاری و نرم افزاری طراحی گردیده است. قابل ذکر است که هر یک از این زیر سیستم ها به طور مستقل قابل بهره برداری می باشند و نبود یک زیر سیستم خلاء ی در اجرای سایر زیر سیستم ها به وجود نخواهد آورد و از طرفی اجرای یکپارچه زیر سیستم ها در کنار هم می تواند گزارشات متنوع تر و کاراتری را در اختیار کاربران هر زیر سیستم قرار دهد.
سیستم سجا شامل چند سیستم مجزا می باشد که طبق مدل دسته بندی سجا بشکل زیر ارائه می گردد

دسته‌بندی سجا :

1ـ سیستم دریافت اتوماتیک بلیط ( اتوبلیط)Automatic Fare Collection SystemAFC
دستگاه اتوبلیط درب جهت کسر مبلغ بلیط از کارت پول هوشمندBus Door DeviceBD
دستگاه کنترلر مرکزی راننده جهت مدیریت دستگاه اتوبلیط دربBus Central Controller DeviceBCC
دستگاه نمایشگر عملکرد کارت پول مسافرCard Money Information DisplayCMID
دستگاهافزایش اعتبار کارت پول توسط خود مسافر با POS بانکیCard Money Increment with POSCMIPOS
دستگاه افزایش اعتبار کارت پول توسط اسکناس شناس بدون نیاز به اپراتورCard Money Increment with MoneyCMIM
دستگاه افزایش اعتبار کارت پول توسط باجه دارCard Money Increment with PersonCMIP
دستگاه ثبت گروه مالی در کارت پولGroup Saving DeviceGSD
کارت پولCard MoneyCM
نرم افزار اتوبلیط و مدیریت کارت پول و تهیه گزارشات مالیAutomatic Fare Collection SoftwareAFCS
2ـ سیستم تعرفهTariff SystemTS
دستگاههای ثبت تعرفهTariff Recorder DeviceTR
دستگاه سیار ثبت واقعهHandheld Event Recorder DeviceHER
نرم افزار مدیریت تعرفه جهت اختصاص اتوبوس به خطوطTariff Management SoftwareTMS
نرم افزار اعزام اتوماتیک ناوگانAutomatic Vehicle Sending SoftwareAVSS
3ـ سیستم مکان یابی اتوماتیک ناوگانAutomatic Vehicle Location SystemAVL
دستگاه کنترلر مرکزی راننده جهت مدیریت دستگاههای اتوبلیط درب ,  GPS و ارتباط با مرکز کنترل با GPRSBus Central Controller DeviceBCC
نرم افزار نمایش موقیت و وضعیت ناوگان ) AVL مانیتورینگ )Automatic Vehicle Location SoftwareAVLS
کامپیوترها و نمایشگرها جهت نمایش دادن عملکرد ناوگان و ازدحام مسافران به اپراتورهای سیستمSystem Monitoring EquipmentsSME
4ـ سیستم ارائه اطلاعات به مسافرانPassenger Information Service SystemPIS
نمایش نقشه و خطوط اتوبوسرانی و موقعیت ایستگاهها بر روی وبLine Display in WEBLDW
دستگاه نمایشگر درون اتوبوس جهت نمایش ایستگاه بعدی اتوبوسInterBus Display DeviceIBD
دستگاه نمایش مدت زمان رسیدن اتوبوس بعدی مربوط به هر خط قابل نصب در ایستگاهBus Station Display DeviceBSD
کیوسک های اطلاع رسانی جهت نمایش خطوط و ایستگاههاInformation KioskIK
ارسال SMS به مسافران و راهنمایی از طریق تماس مسافر به مرکز کنترل بکمک تلفن یا موبایلSMS CommunicationSMSC
5ـ سیستم نگهداری ناوگانVehicle Maintenance SystemVM
دستگاه و نرم افزار دریافت اطلاعات وضعیت حرکتی و سلامتی خود اتوبوسBus Information DeviceBID
نرم افزار سرویس و نگهداری ناوگان و خدمات پشتیبانی و تعمیراتMaintenance SoftwareMS
6ـ سیستم کسر وجه بلیط در ابتدای خطAccess Control SystemAC
گیت های کنترل تردد جهت کسر مبلغ در ابتدای خطAccess Control GatesACG
7ـ سیستم مدیریت پرسنل و رانندگانPersonnel Management SystemPMS
نرم افزار حضور و غیاب پرسنل و رانندگانPersonnel Time AttendancePTA
8ـ سیستم چاپ و تحویل کارت بصورت اتوماتیکMoneyCard SystemMC
چاپگر و نرم افزار صدور کارت پول و شخصی سازی و گروه بندیMoney Card Issuing SystemMCIS
دستگاه تحویل کارت پول به مسافر پس از دریافت اسکناسMoney Card Vending MachineCMVM
9ـ سیستم فرمان دهی به چراغ راهنمای تقاطع هاIntelligent Signalling SystemIS
سیستم اعلام تقدم عبور به چراغهای راهنما در تقاطع هاIntelligent Signalling SystemISS
10ـ سیستم خدمات شهری توسط کارت پولMoneyCard PurseMCP
کارت پول یا سوئیچ پول به عنوان کیف پول با رمز عبور جهت استفاده در سایر خدمات شهریCard Money as PurseCMP
11ـ اتاق سرور مدیریت کنترلServer RoomSR
سرور سیستم سجا جهت حمل و نقل هوشمندIntelligent Transport System ServerITSS
12ـ سیستم شهر الکترونیکElectronic CityEC
ارائه خدمات شهری به شهروندان بدون مراجعه حضوریWebsiteWS

دسته‌بندی سجا :

1ـ سیستم دریافت اتوماتیک بلیط ( اتوبلیط)Automatic Fare Collection System
دستگاه اتوبلیط درب جهت کسر مبلغ بلیط از کارت پول هوشمندBus Door Device
دستگاه کنترلر مرکزی راننده جهت مدیریت دستگاه اتوبلیط دربBus Central Controller Device
دستگاه نمایشگر عملکرد کارت پول مسافرCard Money Information Display
دستگاهافزایش اعتبار کارت پول توسط خود مسافر با POS بانکیCard Money Increment with POS
دستگاه افزایش اعتبار کارت پول توسط اسکناس شناس بدون نیاز به اپراتورCard Money Increment with Money
دستگاه افزایش اعتبار کارت پول توسط باجه دارCard Money Increment with Person
دستگاه ثبت گروه مالی در کارت پولGroup Saving Device
کارت پولCard Money
نرم افزار اتوبلیط و مدیریت کارت پول و تهیه گزارشات مالیAutomatic Fare Collection Software
2ـ سیستم تعرفهTariff System
دستگاههای ثبت تعرفهTariff Recorder Device
دستگاه سیار ثبت واقعهHandheld Event Recorder Device
نرم افزار مدیریت تعرفه جهت اختصاص اتوبوس به خطوطTariff Management Software
نرم افزار اعزام اتوماتیک ناوگانAutomatic Vehicle Sending Software
3ـ سیستم مکان یابی اتوماتیک ناوگانAutomatic Vehicle Location System
دستگاه کنترلر مرکزی راننده جهت مدیریت دستگاههای اتوبلیط درب ,  GPS و ارتباط با مرکز کنترل با GPRSBus Central Controller Device
نرم افزار نمایش موقیت و وضعیت ناوگان ) AVL مانیتورینگ )Automatic Vehicle Location Software
کامپیوترها و نمایشگرها جهت نمایش دادن عملکرد ناوگان و ازدحام مسافران به اپراتورهای سیستمSystem Monitoring Equipments
4ـ سیستم ارائه اطلاعات به مسافرانPassenger Information Service System
نمایش نقشه و خطوط اتوبوسرانی و موقعیت ایستگاهها بر روی وبLine Display in WEB
دستگاه نمایشگر درون اتوبوس جهت نمایش ایستگاه بعدی اتوبوسInterBus Display Device
دستگاه نمایش مدت زمان رسیدن اتوبوس بعدی مربوط به هر خط قابل نصب در ایستگاهBus Station Display Device
کیوسک های اطلاع رسانی جهت نمایش خطوط و ایستگاههاInformation Kiosk
ارسال SMS به مسافران و راهنمایی از طریق تماس مسافر به مرکز کنترل بکمک تلفن یا موبایلSMS Communication
5ـ سیستم نگهداری ناوگانVehicle Maintenance System
دستگاه و نرم افزار دریافت اطلاعات وضعیت حرکتی و سلامتی خود اتوبوسBus Information Device
نرم افزار سرویس و نگهداری ناوگان و خدمات پشتیبانی و تعمیراتMaintenance Software
6ـ سیستم کسر وجه بلیط در ابتدای خطAccess Control System
گیت های کنترل تردد جهت کسر مبلغ در ابتدای خطAccess Control Gates
7ـ سیستم مدیریت پرسنل و رانندگانPersonnel Management System
نرم افزار حضور و غیاب پرسنل و رانندگانPersonnel Time Attendance
8ـ سیستم چاپ و تحویل کارت بصورت اتوماتیکMoneyCard System
چاپگر و نرم افزار صدور کارت پول و شخصی سازی و گروه بندیMoney Card Issuing System
دستگاه تحویل کارت پول به مسافر پس از دریافت اسکناسMoney Card Vending Machine
9ـ سیستم فرمان دهی به چراغ راهنمای تقاطع هاIntelligent Signalling System
سیستم اعلام تقدم عبور به چراغهای راهنما در تقاطع هاIntelligent Signalling System
10ـ سیستم خدمات شهری توسط کارت پولMoneyCard Purse
کارت پول یا سوئیچ پول به عنوان کیف پول با رمز عبور جهت استفاده در سایر خدمات شهریCard Money as Purse
11ـ اتاق سرور مدیریت کنترلServer Room
سرور سیستم سجا جهت حمل و نقل هوشمندIntelligent Transport System Server
12ـ سیستم شهر الکترونیکElectronic City
ارائه خدمات شهری به شهروندان بدون مراجعه حضوریWebsite

ارائه اطلاعات به مسافران

سیستم ارائه اطلاعات به مسافران
مسولیت این سیستم ارائه اطلاعات مناسب و مورد نیاز به مسافران می باشد و وظیفه شفاف سازی حرکت اتوبوسها نزد مردم بر عهده این زیر سیستم است و نقش اساسی در فرهنگ سازی بر عهده دارد. سیستم PIS شامل بخش های زیر می باشد

اتاق سرور مدیریت کنترل

سرور سیستم سجا جهت حمل و نقل هوشمند (ITSS) :
سرور سیستم سجا بایستی امکان ذخیره و نگهداری کلیه دیتا بیس های نرم افزارهای مختلف دارا بوده و با امکان پشتیبان گیری دوره ای اتوماتیک، و بکمک هارد پشتیبان و CPU های سرعت بالا، امنیت اطلاعات را حفظ نماید. همچنین بایستی موارد لازم را جهت جلوگیری از هک شدن سیستم پیش بینی نمود. دیتابیس سیستم SQL Server و یا Oracle می باشد که نسبت به حجم اطلاعات قابل انتخاب می باشد.

جهت مدیریت کلیه نرم افزارهای نصب شده بر روی سرور بایستی موارد زیر لحاظ گردد:

  • تعیین سطح دسترسی گوناگون
  • ایجاد سطح دسترسی هر کاربر متناسب با انتظارات مدیر سیستم
  • فعال نمودن و غیر فعال نمودن امکانات و قابلیت های فرم های اطلاعاتی برای هر کاربر متناسب با سطح دسترسی آن کاربر
  • امکان مشاهده گزارشات با توجه به سطح دسترسی کاربران عادی و مدیران
  • امکان ذخیره سازی اطلاعات موجود در یک گزارش با فرمتهای مختلف از قبیل Excel ، Word ،Xml وAccess
  • امکان تهیه نسخه چاپی از گزارشات

چاپ و تحویل اتوماتیک کارت

سیستم چاپ و تحویل کارت بصورت اتوماتیک
چاپگر و نرم افزار صدور کارت پول و شخصی سازی و گروه بندی (MCIS):

به کمک این دستگاه، شماره سریال کارت و یا سایر اطلاعات بر روی کارت چاپ شده و پس از ثبت در بانک اطلاعاتی جامع، آماده تحویل به متقاضیان می باشد.


دستگاه تحویل کارت پول به مسافر پس از دریافت اسکناس (CMVM) :

مسافر اسکناس مورد نیاز را در ورودی این دستگاه قرار داده، سپس دستگاه مبلغ وجه دریافتی را محاسبه نموده و کارت را به میزان مناسب شارژ نموده و به متقاضی تحویل می دهد.

خدمات شهری با کارت پول

سیستم خدمات شهری توسط کارت پول
کارت پول به عنوان کیف پول با رمز عبور جهت استفاده در سایر خدمات شهری (CMP) :
افرادی که از کارت پول استفاده می نمایند می توانند از این کارت در سایر خدمات شهری از جمله موارد زیر استفاده نمایند:

در تاکسی ها و مترو
در دریافت روزنامه و یا نوشیدنی از دستگاههای نصب شده در ایستگاهها
در باشگاههای ورزشی
در کتابخانه ها بعنوان کارت عضویت پس از ثبت در برنامه کتابخانه و نصب دستگاه ویژه کتابخانه

سیستم تعرفه

در هر یک از مناطق اتوبوسرانی، روزانه برگه هایی تحت عنوان تعرفه به تفکیک شیفت صبح و عصر برای رانندگان صادر می گردد که حاوی اطلاعاتی جهت شروع به کار رانندگان محترم می باشد. در این برگه ها، جزئیات تردد اتوبوس در طول شیفت کاری مربوطه درج می گردد. اطلاعاتی نظیر رسیدن به مقصد و مبدا، مراجعه به کارواش، رزرو اتوبوس و… در انتهای روز کاری این برگه ها جمع آوری شده به توقفگاهها جهت ارزیابی منتقل می شود. زیر سیستم تعرفه با هدف پیاده سازی سخت افزاری و نرم افزاری این فرآیند طراحی گردیده است که شامل موارد زیر است:

دستگاه ثبت تعرفه(TR):
این دستگاه جهت ثبت تعرفه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دستگاه سیار ثبت واقعه(HER):
این دستگاه جهت ثبت واقعه، توسط کنترلر خط مورد استفاده قرار می گیرد

نرم افزار مدیریت تعرفه جهت اختصاص اتوبوس به خطوط(TMS) :
این نرم افزار با توجه به دستوراتی که از نرم افزار اعزام اتوماتیک ناوگان AVSS دریافت می نماید، کارتهای تعرفه رانندگان را برنامه ریزی می نماید.

نرم افزار اعزام اتوماتیک ناوگان(AVSS) :
این نرم افزار اطلاعات خود را از سایر نرم افزارهای سجا دریافت نموده و تصمیمات مناسبی را جهت اعزام هوشمند و اتوماتیک ناوگان اتخاذ می نماید. بخش اعزم هوشمندی سجا به این نرم افزار برمی گردد. برای این تصمیم گیری یک سری رول یا قانون در سیستم تعریف می گردد، که نحوه نتیجه گیری سیستم نسبت به داده های خام تعیین می گردد.

فرمان‌دهی به چراغ راهنما

سیستم فرمان دهی به چراغ راهنمای تقاطع ها
این سیستم بکمک اطلاعات لحظه به لحظه ای که از سیستم AVL دریافت می نماید، در هر چهارراه تعداد مسافران حاضر در اتوبوس را محاسبه نموده و سپس یک اتوبوس را معادل چندین اتوموبیل با توجه به تعداد مسافران در نظر می گیرد. سپس با اعلام به چراغ راهنما، مسیر مربوط به اتوبوس سریعتر سبز می شود.

کسر وجه در ابتدای خط

گیت های کنترل تردد جهت کسر مبلغ در ابتدای خط

درصورتیکه بتوان ایستگاههایی استاندارد از لحاظ ایمنی و گرما و سرما احداث نمود، می توان از سیستم راه بند یا گیت جهت کسر وجه بلیط در هر ایستگاه استفاده کرد. از مزایای این روش می توان به موارد زیر اشاره نمود:

اتوماتیک شدن کسر وجه بلیط

عدم نیاز به راننده جهت نظارت بر بلیط مسافران
سرعت بالاتر در حین سوار شدن به اتوبوس
پایین آوردن استرس مسافران در حین سوار شدن به اتوبوس

مدیریت پرسنل و رانندگان

سیستم مدیریت پرسنل و رانندگان
برای مدیریت پرسنل و رانندگان از نرم افزار حضور و غیاب پرسنل و رانندگان استفاده می‌شود.این نرم افزار اطلاعات مربوط به ورود و خروج رانندگان را از دستگاه کنترلر مرکزی راننده اخذ نموده و سپس گزارشات مربوط به کسر کار یا اضافه کار، غیبت، شیفت و … را محاسبه می نماید. برای پرسنل نیز می توان از دستگاه حضوروغیاب جهانگستر سری ایگل V800 استفاده نمود. امکانات تکمیلی این سیستم در کاتالوگ های مربوط به حضوروغیاب جهانگستر موجود می باشد.

مکان‌یابی اتوماتیک ناوگان

خودرو های متعددی روزانه در سراسر شهر تردد دارند که در حال حاضر امکان مشاهده مسیر حرکتشان به صورت OnLine برای سازمان های اتوبوسرانی میسر نمی باشد و تخلفات احتمالی این خودروها به سختی قابل پیگیری می باشد. تخلفاتی نظیر سرعت غیر مجاز، خروج از محدوده مجاز، توقف طولانی ، خروج از خط و… سیستم مکان یابی اتوماتیک خودروها به منظور برآورده نمودن این نیاز سازمانها ی اتوبوسرانی طراحی گردیده است.

دستگاه کنترلر مرکزی راننده (BCC):
این دستگاه در بخش اتوبلیط معرفی شده است. توسط این دستگاه علاوه بر اطلاعات بلیط های کسر شده از کارت پول مسافران، موقعیت خودرو نیز به صورت Online به مرکز ارسال می گردد.
مکان یابی خودرو با استفاده از ترکیب سیستم‌های GPS و GPRS صورت می پذیرد. دستگاه کنترلر مرکزی راننده از سیستم GPS جهت مکان یابی خودرو و از سیستم GPRS جهت انتقال Online اطلاعات به مرکز کنترل استفاده می نماید.
اطلاعات گردآوری شده توسط سیستم GPS می تواند بصورت Offline در حافظه دستگاه ثبت و یا بصورت Online از طریق بستر ارتباطیGPRS و یاWLAN و یاWiMax به مرکز کنترل مخابره شود.

دستگاه کنترلر مرکزی راننده (BCC):
این دستگاه در بخش اتوبلیط معرفی شده است. توسط این دستگاه علاوه بر اطلاعات بلیط های کسر شده از کارت پول مسافران، موقعیت خودرو نیز به صورت Online به مرکز ارسال می گردد.
مکان یابی خودرو با استفاده از ترکیب سیستم‌های GPS و GPRS صورت می پذیرد. دستگاه کنترلر مرکزی راننده از سیستم GPS جهت مکان یابی خودرو و از سیستم GPRS جهت انتقال Online اطلاعات به مرکز کنترل استفاده می نماید.
اطلاعات گردآوری شده توسط سیستم GPS می تواند بصورت Offline در حافظه دستگاه ثبت و یا بصورت Online از طریق بستر ارتباطیGPRS و یاWLAN و یاWiMax به مرکز کنترل مخابره شود.

نرم افزار نمایش موقیت و وضعیت ناوگان AVLS (مانیتورینگ):
نرم افزار AVLS موقعیت لحظه ای ناوگان را بر روی نقشه به همراه سرعت هر اتوبوس نشان می دهد. نبض سیستم در این قسمت می تپد. حرکت اتوبوسها به طرز زیبایی در این نرم افزار به نمایش در می آید. حرکت هیچ اتوبوسی از دید این نرم افزار مخفی نمی ماند. هرگونه حرکت غیر استاندارد راننده، به اپراتور اعلام می گردد. همچنین پیغام مناسب و یا تذکر لازم بصورت اتوماتیک به دستگاه کنترلر مرکزی راننده ارسال می گردد.

نگهداری ناوگان

سیستم نگهداری ناوگان
این زیر سیستم امکان مدیریت تعمیرات دوره ای اتوبوسها را فراهم می سازد و گزارشات آماری و نموداری کارا و متنوعی را در اختیار سازمان های اتوبوسرانی جهت کنترل روند تعمیرات خودروها قرار می دهد. این زیر سیستم شامل دستگاه و نرم‌افزار سرویس و نگهداری می‌باشد.
برخی از امکانات نرم افزار سرویس و نگهداری ناوگان به این شرح است:

امکان مشاهده آلارم هنگام سر رسیدن موعد انجام تعمیرات
امکان تعریف تعمیرات مورد نیاز
امکان تعیین دوره زمانی برای هر تعمیر
امکان مشاهده روزانه تعمیرات مورد نیاز به تفکیک اتوبوس
گزارش های نموداری و آماری از تعمیرات خودروها در یک محدوده زمانی

فهرست